در نظام حقوقی ایران، جرایم علیه اشخاص از مهم‌ترین دسته‌های جرایم کیفری محسوب می‌شود که شامل طیف گسترده‌ای از رفتارهای مجرمانه می‌گردد. این جرایم نه‌تنها به حیات و سلامت جسمی افراد آسیب می‌زنند، بلکه باعث خدشه‌دار شدن حیثیت و شخصیت فردی و اجتماعی افراد می‌شوند. در ادامه به بررسی مهم‌ترین این جرایم از جمله تهدید، تهمت و افترا، دیه، روابط نامشروع، فحاشی و سرقت می‌پردازیم.
تهدید: ابزاری برای اجبار یا ترساندن
تهدید یکی از انواع جرایم علیه اشخاص است که به معنای ابراز قصد انجام یک عمل مجرمانه یا زیان‌آور علیه شخص دیگر به منظور ترساندن یا مجبور کردن وی به انجام یا ترک عملی است. طبق قانون مجازات اسلامی، تهدید می‌تواند به شکل لفظی، کتبی یا عملی صورت گیرد. ماده ۶۶۹ قانون مجازات اسلامی تصریح می‌کند که هر کس دیگری را به قتل، ضرر نفسی یا مالی یا به افشای سری تهدید کند، به حبس از دو ماه تا دو سال یا تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم خواهد شد.
تهمت و افترا: خدشه به حیثیت افراد
تهمت و افترا از جمله جرایمی هستند که به حیثیت و آبروی افراد آسیب می‌زنند. تهمت به معنای نسبت دادن عملی جرم‌گونه به شخصی است که در واقع آن عمل را انجام نداده است. افترا نیز به معنای نشر اکاذیب به قصد تشویش اذهان عمومی یا تحقیر شخصیت دیگری است. مطابق با ماده ۶۹۷ قانون مجازات اسلامی، اگر کسی به دیگری جرمی نسبت دهد که در مرجع قانونی ثابت نشده باشد، به حبس از یک ماه تا یک سال و تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم خواهد شد.
افترای مکتوب و شفاهی
افترا می‌تواند به دو صورت مکتوب یا شفاهی انجام شود. در افترای مکتوب، این جرم از طریق نوشتار یا انتشار عمومی صورت می‌گیرد، در حالی که در افترای شفاهی، متهم با استفاده از گفتار اقدام به تهمت می‌زند. هر دوی این اشکال دارای مجازات‌های مشخصی در قانون هستند که بسته به شرایط و شدت جرم متفاوت می‌باشند.
دیه: جبران خسارت‌های جانی و مالی
دیه به عنوان یکی از مهم‌ترین موضوعات حقوق کیفری و حقوق مدنی، به معنای جبران مالی خسارت‌های ناشی از آسیب‌های جسمی یا قتل است. دیه به صورت نقدی و بر اساس میزان خسارت وارده به بدن یا اموال فرد قربانی تعیین می‌شود. قانون مجازات اسلامی، جزییات دقیقی را برای تعیین دیه در موارد مختلف از جمله قطع عضو، نقص عضو، قتل عمد و غیر عمد و سایر آسیب‌های جسمانی ارائه داده است.
میزان دیه در موارد مختلف
میزان دیه بر اساس نوع آسیب وارده متفاوت است. برای مثال، دیه قتل عمد برابر با یک دیه کامل انسان است که در سال ۱۴۰۳، برابر با ۹۰۰ میلیون تومان تعیین شده است. دیه جرایم غیر عمد نیز بر اساس نوع جرم و آسیب وارده، کمتر از دیه قتل عمد می‌باشد.
روابط نامشروع: تهدیدی برای نهاد خانواده
روابط نامشروع از جمله جرایمی است که به نهاد خانواده و حیثیت اجتماعی افراد لطمه می‌زند. این جرم به هر گونه ارتباط جنسی یا عاطفی خارج از چارچوب ازدواج قانونی اطلاق می‌شود. ماده ۶۳۷ قانون مجازات اسلامی تصریح می‌کند که هر گاه زن و مردی که بین آن‌ها عقد نکاحی وجود ندارد، مرتکب روابط نامشروع یا عمل منافی عفت غیر از زنا شوند، به مجازات تا ۹۹ ضربه شلاق محکوم خواهند شد.
مصادیق روابط نامشروع
روابط نامشروع می‌تواند شامل ارتباطات فیزیکی نامشروع، مکالمات غیر اخلاقی، یا مبادله پیام‌های نامناسب باشد. این جرم به عنوان یکی از جرایمی که باعث آسیب به ساختارهای خانوادگی و اجتماعی می‌شود، در قوانین کیفری ایران با جدیت برخورد می‌گردد.
فحاشی: تخریب حیثیت از طریق گفتار زشت
فحاشی یا به کار بردن الفاظ رکیک و نامناسب در مواجهه با دیگران، یکی دیگر از جرایمی است که به شخصیت و آبروی افراد آسیب می‌زند. این جرم در قوانین ایران به عنوان جرم توهین شناخته می‌شود و بسته به شدت و نوع کلمات به کار رفته، مجازات‌های مختلفی از جمله حبس، شلاق و جزای نقدی برای آن در نظر گرفته شده است.
مجازات فحاشی در قانون
بر اساس ماده ۶۰۸ قانون مجازات اسلامی، توهین به افراد از قبیل فحاشی و استعمال الفاظ رکیک، در صورتی که موجب حد قذف نباشد، به تا ۷۴ ضربه شلاق یا پنجاه هزار تا یک میلیون ریال جزای نقدی محکوم خواهد شد.
سرقت: نقض حقوق مالکیت افراد
سرقت یکی از جرایم مالی علیه اشخاص است که به نقض حقوق مالکیت فرد یا افراد دیگر می‌انجامد. طبق ماده ۲۶۷ قانون مجازات اسلامی، سرقت به معنای ربودن مال متعلق به دیگری به طور پنهانی و بدون رضایت صاحب مال است. سرقت می‌تواند به سرقت حدی یا تعزیری تقسیم شود. سرقت حدی سرقتی است که تمامی شرایط اجرای حد در آن وجود داشته باشد، از جمله مخفیانه بودن، عدم رضایت مالک و مالیت داشتن شیء مسروقه.
مجازات سرقت حدی و تعزیری
در سرقت حدی، مجازات شامل قطع دست سارق است، در حالی که در سرقت تعزیری، مجازات بسته به میزان ارزش مال و شرایط وقوع جرم متفاوت بوده و می‌تواند شامل حبس، شلاق و جزای نقدی باشد.
